ارزیابی مقاومت مزرعه‌ای و گیاهچه‌ای تعدادی از لاین‌های پیشرفته و امید بخش گندم نسبت به قارچ Blumeria graminis f.sp. tritici عامل بیماری سفیدک پودری گندم در ایران

بیماری سفیدک پودری گندم با عامل Blumeria graminis f. sp. tritici در سال‌های اخیر در بعضی از مناطق کشور به ویژه استان‌های شمالی خسارت قابل توجهی را به گندم وارد نموده است و مناسب‌ترین و مؤثرترین راه برای مدیریت و کنترل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم به شمار می‌آید. در این بررسی، تعداد 58 لاین از آزمایش‌های مقایسه عملکرد امید بخش (ERWYT) اقلیم‌های معتدل، ساحل خزری (گرم و مرطوب شمال) و سرد و تعداد 200 لاین از آزمایش‌های عملکرد پیشرفته هم اقلیم (ARWYT) مربوط به سال زراعی 1383-1382 این اقلیم‌ها که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده بودند، انتخاب و بطور متوالی در سال های 1383 و 1384 در مناطق گرگان، ساری، مغان و ورامین در شرایط طبیعی کشت و در مرحله تورم سنبله و دو هفته بعد از آن، واکنش ارقام مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج دو ساله بررسی‌های مزرعه‌ای نشان داد که از مجموع 58 لاین آزمایش‌های مقایسه عملکرد امیدبخش، در منطقه گرگان 8 لاین، در مغان 25 لاین، در ورامین 30 لاین و در مازندران 16 لاین، مقاوم بودند. همچنین از تعداد 200 لاین آزمایش‌های عملکرد پیشرفته هم اقلیم, در گرگان 31 لاین, در مغان 55 لاین, در ورامین 109 لاین و در مازندران 65 لاین، مقاومت نشان دادند. تعداد 39 لاین که درطی دو سال آزمایش و در تمامی مناطق فوق در شرایط مزرعه‌ای مقاوم بودند انتخاب و واکنش گیاهچه‌ای آن‌ها در شرایط گلخانه‌ای با پنج پاتوتیپ قارچ عامل بیماری که قبلاً شناسایی شده بودند، بررسی شد. نتایج نشان داد که اغلب لاین‌ها در مرحله گیاهچه‌ای نسبت به بیماری حساس بودند اما بطور نسبی لاین ARWYT-N-83-8 با نیای SITE/ORL9127 در مقابل جدایه‌های شماره 1 و 4 مغان و جدایه‌های شماره 3 و 5 ورامین مقاوم، ولی در مقابل جدایه شماره 2 گرگان حساس بود. همچنین لاین ARWYT-C-83- 49 با نیای APPOLO / HIL 81A در مقابل جدایه های شماره 4 مغان و 5 ورامین مقاومت نشان داد ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. لاین ARWYT-C-83-69 با نیای APPOLO/90Zhong87، نیز نسبت به جدایه‌های شماره 1 مغان و 3 ورامین مقاوم بود ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. با توجه به نتایج این بررسی مشخص شد لاین‌هایی که در نیای خود رقم APPOLO را دارند، در مقابل بیشتر پاتوتیپ‌های قارچ عامل بیماری مقاوم بودند. از این ارقام می توان در صورت دارا بودن خصوصیات مناسب دیگر از جمله عملکرد زیاد محصول و مقاومت به سایر تنش‌های زنده و غیر زنده جهت کشت در مناطق آلوده استفاده نمود.